Giza Piramidalarının üçü birdən dünyanın yeddi möcüzəsi siyahısına daxil deyil. Piramidalardan yalnız Keops Piramidası bu siyahıya girmişdir. Keops Piramidası, 4. Xanədanlıq zamanında M. Ö. 2560-cı ildə Firon Khufu (Keops) tərəfindən etdirildi. İstehsalının 20 ili aşdığı sanılmaqdadır. Piramida edildiyində 145,75 m yüksəkliyində idi. Edildiyindən etibarən 43 əsr boyunca dünyadakı ən yüksək quruluş olaraq qeydlərə keçmişdir. Keops Piramidası ilk tikilən olmasına baxmayaraq dünyanın yeddi möcüzəsi arasında indiki vaxtda ayaqda dayanan tək quruluşdur.
Babilin Asma Bağçaları Miladdan əvvəl 7. əsrdə Babil kralı Nebukadnezar tərəfindən etdirilmişdir. Babilin quraq Mesopotamiya çölünün ortasında, ağaclar, axan sular və egzotik bitkilərin tapıldığı çox qatlı bir bağçadır. Coğrafiyaçı Strabonun 1. əsrdəki tərifinə görə:
"Bağçalar bir-biri üzərində yüksələn böyük dirəklərdən meydana gəlirdi. Bunların içləri çuxur idi. Böyük bitkilərin və ağacların yetişə bilməsi üçün torpaqla doldurulmuşdu. Qübbələr, sütunlar və taraçalar bişmiş kərpic və asfaltdan edilmişdi. Yüksəkdəki bağçaları sulamaq üçün Fərat Çayından zəncir nasoslarla su yuxarılara çıxarılırdı. Bu şəkildə üst səviyyələrə daşınan su, bağçaları sulayaraq teraslardan aşağıya yuxarı Söz-söhbətə görə Nebukadnezar bu quruluşu sıla həsrəti çəkən arvadı Semiramis üçün etdirmişdir. Semiramis Medes kralının qızıdır. Söz-söhbətə görə Mesopotamiyanın düz və isti mühiti onu böhrana itələmiş, kral da arvadının həsrətini sona çatdırmaq üçün süni dağların olduğu, suların axdığı yamyaşıl bir bağça etdirmişdir.
Babilin asma bağçalarının günümüzə gələn qəti izləri yoxdur. Lakin, bölgədə araşdırma edən arkeologlar, Babildəki sarayın şimal-şərqində görünüşü qəribə olan təməl və tonozlar tapdılar. Bunların Babilin Asma Bağçalarına aid olub olmadığını düşünülməkdədir. Babilin Asma Bağçaları, klassik yazarlar tərəfindən detallı bir şəkildə təyin olunmuşdur. İndiki vaxtda bu təriflərə görə çəkilən şəkillər var. Kiçikkən sandığımız kimi bu əfsanəvi bağçalar bir yerlərə asılı cücərti deyil, yalnız sütunlarla dəstəklənilən taraçalar üzərində qurulmuşdur.
Efesdə Artemis Məbədi Artemis Məbədinin təməlləri miladdan əvvəl 7. əsrə qədər getməkdədir. Tanrı tərəfindən Artamısa ithafen edilmişdir. Tamamıyla mərmərdən meydana gəlirdi. Lidya kralı Croesus tərəfindən etdirilən quruluş, Yunan memar Chersiphron tərəfindən hazırlanmışdı və dövrün ən böyük heykeltıraşları Pheidias, Polycleitus, Kresilas və Phradmon tərəfindən edilmiş olan bürünc heykəllərlə bəzənmişdi. Məbəd həm bir pazaryeri, həm də bir dini müəssisə olaraq istifadə edilirdi. Artemis Məbədi M. Ö. 21 İyul 356da adını ölümsüzləşdirmək istəyən Herostratus adlı bir Yunanlı tərəfindən yandırıldı. Eyni gecə Böyük İskəndər doğulmuşdur. Böyük İskəndər Anadolunu fəth etdiyində Artemis Məbədinin yenidən edilməsi üçün kömək təklif etmiş lakin rədd edilmişdir.
Olimpiadakı Zevs Heykəli Zevs Heykəli M. Ö. 450 illərində, adına olimpiada oyunları təşkil edilən Tanrıların kralı Zevs üçün, Olimpiadalara adını verən Olimpiada edilmişdir. Zevs Heykəli, bir taxta skelet üzərinə qızıl, fil dişi və metal parçalar yerləşdirilərək Partenonun içində edilmişdir. Heykəlin oturduğu döşəmə 6,5 m genişliyində və 2 m yüksəkliyində, heykəlin özü isə 13 m yüksəkliyində idi.
Rodos Heykəli 32 metr yüksəkliyində, dəmir və daşla dəstəklənilmiş bürüncdən edilmiş bir heykəldir. Rodoslular tərəfindən Günəş Tanrısı Heliosa ithafen edilmişdir. Quruluşundan yox oluşuna qədər yalnız 56 il keçməsinə baxmayaraq, Rodos Heykəli dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olmağı bacarmışdır. Bunun ən böyük səbəbi, nəhəng bir heykəl olmasının yanında Rodos adasındakı insanlar üçün birliyin simvolu olması idi. Rodos Heykəlinin edilməsi tam 12 il davam etmiş və heykəl M. Ö. 282 ilində bitirilmişdir. Liman girişində olan heykəl M. Ö. 226 ilində bir zəlzələ nəticəsində ən zəif nöqtəsi olan silsilə/serialından qırıldı. Rodoslular, Firon Ptolemy III Eurgetesdən bərpa üçün kömək təklifi götürdülərsə də, bir kahinə müraciət edildi və kömək rədd edildi. Az qala/haradasa 900 il boyunca heykəl xaraba halında qaldı. 654 ilində Ərəblər Rodosu fəth etdilər. Heykəldən qalanları Suriyalı bir Yəhudiyə satdılar.
Təhlükəli sahil şeridi boyunca gəmiçiləri istiqamətləndirmək məqsədi ilə Misirin İskəndəriyə şəhəri sahilindəki Faros (Pharos) adasında edilmişdir. Proyekt Böyük İskəndərin komandirləri Ptolemy Soter zamanında M. Ö. 290 illəri sonunda başlamış, ölümündən sonra oğulunun hökmdarlığı zamanında bitirilmişdir. Şəhərin qərb limanında olan fənər təxminən 166 m yüksəkliyindədir. Yalnız möcüzələrin deyil bu günə qədər edilmiş fənərlərin də ən yüksəyidir. Gəmiçilik üçün etibarlı bir mühit təmin etmək istəyən Yunanlı tacir Sostratus tərəfindən maliyyəyə edilmişdir. Fənərin ən/en sirrli yanı, gündüzləri belə günəş işığını dənizə əks etdirmək məqsədi ilə hazırlanmış cilalı bürünc aynaları idi. Gecələri isə aynaların qarşısında atəşlər yandırılır, beləcə aynanın əks etdirdiyi işıq gecə təxminən 50 km məsafədən görülə bilirdi. Quruluş bir silsilə/serial zəlzələyə qədər pozulmadan qaldı. Lakin zəlzələlər və təbii şərtlər sonunda çökdü. Üst qisimi 955 ilində bir zəlzələ və fırtınada qopan fənərin gövdə qisimi də 1302də başqa bir zəlzələdə çökdü. Ən sonunda 1480-ci ildə Memlük Sultanı Kait-bay tərəfindən fənərin olduğu yerə edilən bir qalada vəsaitləri istifadə edilmək üzrə tamamilə yıxıldı
Halikarnas Mavzoleyi, Kral Mausollos üçün arvadı və bacısı tərəfindən etdirilmiş bir məzar. Bodrum ətrafında edilmiş və istehsalı M. Ö. 350 ilində tamamlanmış. Döşəmənin üstündə kənarları heykəllərlə bəzənmiş pilləli bir podium ol/tapılırdı. Bəzəkli su mərmərindən edilmiş qəbir və məzar otağı, podiumun üstündə ol/tapılırdı və İyonya tərzi kolonlarla çevrilmişdi. Sıra sütunlar, yenə heykəllərlə bəzənmiş bir piramida damı dəstəkləyirdi. Dörd dənə döyüş atıyla çəkilən bir döyüş avtomobili heykəli isə piramidanın tavanını təchiz edirdi. Halikarnas Mavzoleyinin cəmi yüksəkliyi 45 m. idi və 4 tərəfindəki 4 heykəlin hər birini ayrı bir heykeltıraş etmişdi. Bu heykəllər, tanrıların deyil də insanlar və heyvanların heykəlləri olmasından ötəri tarixdə xüsusi bir yer tutarlar. 16. əsr boyunca Halikarnas Mavzoleyi yaxşı bir vəziyyətdə qorundu. 15. əsrdə Səlib yürüşləri əsnasında St. John cəngavərləri bölgəyə gəldilər və bu gün Bodrum Qalası olaraq keçən böyük bir qala etdilər. Bu qalanın istehsalında Halikarnas Mavzoleyinin haradasa bütün daşları istifadə edildi.
0 yorum:
Post a Comment